Hiện chỉ còn 22ha/328ha của khu vực nhà máy chính phải di dân để san lấp mặt bằng, song nhiều hộ dân đã nhận tiền đền bù, vẫn không giao nhà chuyển đến khu tái định cư, do còn chưa thông Nghị định 69.

Người dân lo kế sinh nhai

Ngày 30.4 là thời điểm phải bàn giao mặt bằng sạch, nhưng tới tận trước Tết Nguyên đán vừa rồi, hội đồng đền bù mới tiến hành chi trả cho khoảng 150 trên tổng số hơn 700 hộ dân - ông Tôn Anh Thi- Trưởng ban quản lý Dự án lọc hoá dầu Nghi Sơn - cho biết.

“Theo NĐ 69 mới, từ 1.10.2009, tất cả các hộ dân bị thu hồi đất nông nghiệp đều được áp dụng chi trả tiền đền bù cao hơn so với mức cũ 1,5 lần, tương ứng khoảng 140.000đ/m2. Đối với những hộ dân đã nhận tiền đền bù đất nông nghiệp trước ngày 1.10.2009, nhưng có cả đất ở bị thu hồi, tỉnh Thanh Hoá quyết định diện tích đất nông nghiệp cũng được hưởng theo NĐ 69.

Tuy nhiên, trên thực tế, dân đang chưa thông. Những hộ đã nhận đền bù và sẽ được hồi tố theo diện trên thì không phản ứng gì, nhưng những hộ chỉ mất đất nông nghiệp, không được hồi tố theo NĐ 69 thì nhất quyết không giao đất. Hiện xã Mai Lâm và xã Hải Yến là 2 xã đang vướng vấn đề này.

Chị Cao Thị Phương - ở xóm Tân thành, xã Mai Lâm, có 5 sào ruộng- cho biết: “Gia đình tôi được xã làm thủ tục đền bù đất nông nghiệp sau 1.10.2009, nhưng hiện mới được đền bù 34 triệu đồng/sào. Đúng ra theo giá mới phải được 71 triệu đồng/sào, nên chúng tôi chưa giao đất. Chúng tôi sẵn sàng giao đất cho dự án, nhưng chính quyền phải đền bù thoả đáng. Hơn nữa, lo lắng nhất của chúng tôi là công ăn việc làm sau khi mất đất. Vào khu tái định cư, nhưng ruộng không còn, không có nghề nghiệp với trình độ văn hoá lớp 7. Chị Phương cho biết sẽ chọn phương án nhận tiền hỗ trợ, đền bù, rồi tự tìm mảnh đất mới lập nghiệp”.

Lo lắng của chị Phương đã được ông Hoàng Bá Bộ - Phó Trưởng ban BQL KKT Nghi Sơn - hoá giải: Nếu những hộ dân không vào khu tái định cư (TĐC), ngoài tiền đền bù theo quy định, tỉnh còn hỗ trợ mỗi hộ 160 triệu đồng để họ định cư. Đối với các xã có dân TĐC, cứ tiếp  nhận 5 hộ, tỉnh cấp 50 triệu đồng/hộ cho xã để đầu tư cơ sở hạ tầng.
 
Trong quá trình chuyển đổi nghề nghiệp, người dân tiếp tục được tỉnh hỗ trợ 27kg gạo/khẩu trong vòng 3 năm (mức quy định là 6 tháng), hộ chưa ổn định chỗ ở được hỗ trợ 2 triệu đồng/hộ/tháng để thuê nhà. “Đây là những mức cao nhất có thể được tỉnh áp dụng để bớt khó khăn cho bà con” - ông Bộ nói.

Giá đất đang tăng từng ngày

Mặc dù tiến độ nhận tiền đền bù nhỏ giọt, nhưng theo BQL Dự án lọc hoá dầu Nghi Sơn, có tới 100% người dân xã Hải Yến và xã Tĩnh Hải (2 trong số 3 xã bị thu hồi đất) tỏ ý sẽ tới khu TĐC mới. Hiện BQL dự án đã chuẩn bị mặt bằng hoàn thiện cho khoảng 400 hộ dân chuyển đến khu tái định cư tại đường 1 (khu TĐC đường 1).

“Giá đất tại đây đang lên từng ngày” - ông Tôn Anh Thi nói. “So với giá đất được Nhà nước đền bù 1,5-1,7 triệu đ/m2, hiện giá đất tại đây đã lên tới 3 triệu đ/m2. Nhiều hộ tính toán bán đất đã “ăn” chênh lệch hơn 200 triệu đ/suất, cao hơn mức 160 triệu đ/hộ được hỗ trợ. Vì vậy, chắc chắn nhiều hộ dân sẽ chọn giải pháp ra khu TĐC. Tuy thế thì hiện nay, trên mặt bằng chuẩn bị bàn giao cho TĐC, vẫn còn 16 hộ dân có đất nông nghiệp chưa giao đất, vì còn đòi đền bù như giá đất thổ cư. 22ha còn lại của mặt bằng chính phải rào lại để dân không tái lấn chiếm vào khu vực đã hoàn thành giải toả.

Ông Thi cho biết: “Đòi hỏi của người dân là vô cùng. Để đảm bảo tiến độ dự án, chúng tôi vừa kết hợp vận động, thuyết phục, vừa phối hợp với chính quyền áp các biện pháp hành chính, thậm chí là cưỡng chế. Song ông cũng lo ngại tiến độ san lấp mặt bằng nhà máy khó hoàn thành vào tháng 6.2010 bởi còn một “núi công việc”. Trước mắt, các hộ dân đã nhận tiền đền bù vẫn chưa đi khỏi mặt bằng dự án. Để người dân hoàn tất xây nhà trong khu TĐC cũng cần tới 2-3 tháng.

Bởi vậy, ông Thi cho biết: BQL dự án đã tính đến việc huy động lực lượng giúp dân xây nhà với giá thành nguyên - vật liệu, nhân công ưu đãi. Để tạo điều kiện cho người dân có cơ hội tìm được việc làm, ngay trong quá trình xây dựng nhà máy, theo đại diện chủ đầu tư, sẽ có khoảng 2.000-3.000 lao động phổ thông tại địa phương được tuyển dụng. Khi đi vào vận hành từ năm 2014, nhà máy sẽ cần khoảng 1.000 lao động có trình độ và lao động phổ thông làm việc dài hạn.