Nhà đầu tư cũng nên đánh giá chất lượng các báo cáo phân tích của công ty chứng khoán

Khá nhiều công ty đã mạnh dạn dự báo thị trường sẽ giảm điểm ở các mức đáy mới trong khi cơ sở để dự báo thì rất mơ hồ, từ đó đã khiến nhà đầu tư hoang mang, làm méo mó thị trường.


“Vai đầu... chân”

Sau khi VN-Index mất hơn 7 điểm vào phiên 17-12, báo cáo phân tích kỹ thuật của một công ty chứng khoán đã bình luận “tâm lý ngắn hạn trên thị trường đã và đang chuyển từ lo sợ sang hoảng loạn và bối rối”, đồng thời khuyến cáo chỉ số này có thể giảm thêm xuống... 380 điểm. Tương tự, một công ty chứng khoán cũng đưa ra khuyến cáo đầy bi quan rằng chưa thể mua vào, “bởi nếu còn mua được cổ phiếu rẻ hơn, tại sao chúng ta phải chấp nhận mức giá cao hơn”.

"Khi thị trường chứng khoán rơi vào giai đoạn không ổn định, những dự báo quá bi quan trong các báo cáo phân tích càng làm tâm lý nhà đầu tư thêm bất ổn" - Chuyên gia tài chính và đầu tư ĐINH THẾ HIỂN

Và với khuyến cáo “tránh những sai lầm khi mua để rồi chuyển thành nhà đầu tư dài hạn bất đắc dĩ”, một công ty chứng khoán còn đưa ra hai “kịch bản” sụt giảm của VN-Index với hai vùng giá là 410-430 điểm và 340-350 điểm. Điều ngạc nhiên là vào đầu tháng 12-2009, cũng chính các công ty này đã lên tiếng khuyến cáo nhà đầu tư mua khi cho rằng “sóng tăng” đã hình thành, VN-Index có thể lên 644 điểm, thậm chí 758 điểm.

Tất cả những dự báo theo kiểu này đều được đưa ra dựa trên phân tích kỹ thuật. Thế nhưng, như anh Huỳnh Thanh Tú - từng theo học khóa phân tích kỹ thuật dài tám buổi - cũng ngạc nhiên và bức xúc khi cho rằng chẳng biết các công ty này dựa vào đâu để “khi thì nói đông, khi thì nói tây” khiến nhà đầu tư chẳng biết đâu mà lần.

Theo anh Tú, khi thị trường vừa bắt đầu điều chỉnh vào cuối tháng 10-2009, dựa vào phân tích kỹ thuật, nhiều công ty cho rằng thị trường xuất hiện mẫu hình “vai đầu vai”. Nghĩa là đồ thị diễn biến giá theo mô phỏng hình dáng đầu và hai vai của con người, gồm ba đỉnh, trong đó hai đỉnh là vai thấp hơn và đỉnh đầu cao hơn, đồng thời khuyến cáo nhà đầu tư bán ra để giữ tiền mặt.

Với dự báo này, thực tế thị trường đã diễn biến theo xu hướng “vai đầu... chân”, giá giảm từ đầu thay vì xuống vai đã rơi xuống chân - ý nói giảm sâu, khi nhiều nhà đầu tư đồng loạt bán tháo.

Vô tư dự báo

Theo chuyên gia về tài chính và đầu tư Đinh Thế Hiển thì phần lớn các báo cáo phân tích kỹ thuật lại có mức độ tin cậy khá thấp.

Với hàng trăm chỉ báo kỹ thuật cùng gần 50 mẫu hình, rồi các công cụ phân tích, công nghệ dự báo chứng khoán là bức tranh muôn màu muôn vẻ. Sự đa dạng thậm chí là rối rắm khi mỗi chuyên gia phân tích chứng khoán lại sử dụng các chỉ báo, mẫu hình hay công cụ theo quan điểm cá nhân.

Vì sao các dự báo trên cơ sở phân tích kỹ thuật lại có độ tin cậy thấp? Theo ông Hiển, để các dự báo có xác suất thành công cao, các dữ liệu trong quá khứ phải có độ dày, xu hướng lặp lại trong tần suất cao qua nhiều giai đoạn… Điều này chỉ phù hợp với các thị trường chứng khoán phát triển hàng trăm năm tại các nước.


Trong khi chứng khoán VN chỉ mới có khoảng chục năm nay, các số liệu và dữ kiện không nhiều. Hơn nữa, với hơn 98% là nhà đầu tư cá nhân với trình độ am hiểu về phân tích kỹ thuật nếu có cũng chỉ ở mức cơ bản, không đủ khả năng thẩm định. Họ chỉ quan tâm đến các con số mà các báo cáo đưa ra như sẽ còn giảm thêm, đáy là 380 điểm... Chưa kể, xác suất thành công của mỗi mẫu hình mà công ty chứng khoán dùng để phân tích kỹ thuật lại khác nhau, có loại đạt khoảng 70% nhưng cũng có loại chỉ đạt tỉ lệ 30%. Thế nhưng, các báo cáo kỹ thuật lại không lưu ý nhà đầu tư về sự khiếm khuyết này, từ đó dễ gây hiểu lầm.

Còn theo ThS Lê Đạt Chí (ĐH Kinh tế TP.HCM), một trong số các nguyên lý của phân tích kỹ thuật là “giá cả phản ánh đầy đủ các thông tin”. Là thị trường mới nổi và tỉ lệ nhà đầu tư cá nhân với hiểu biết rất ít về phân tích kỹ thuật lại chiếm tỉ lệ áp đảo như tại VN thì nguyên lý này đã không áp dụng được. Tại thị trường chứng khoán phát triển, mọi biến động của các thị trường hàng hóa khác như giá dầu, vàng, rồi lãi suất, chỉ số giá và cả tỉ lệ thất nghiệp... đều được phản ánh vào giá bởi quyết định của những nhà đầu tư tổ chức. Còn tại VN, phần lớn nhà đầu tư mua bán theo đám đông nên thông tin ít khi phản ánh đầy đủ vào giá.

Một số chuyên gia còn cho rằng dù sử dụng công cụ gì hay theo trường phái nào, những dự báo đều khó có độ tin cậy cao. Bởi lẽ, các báo cáo phân tích kỹ thuật đều dựa vào những thông tin và số liệu của quá khứ, trong khi diễn biến của chứng khoán trong tương lai lại chịu tác động bởi nhiều yếu tố tích cực lẫn tiêu cực, trong nước lẫn nước ngoài... Điều đáng nói là các công ty chứng khoán cứ vô tư tung thông tin đến nhà đầu tư và ở một số trường hợp họ đang hại cả nhà đầu tư lẫn thị trường.

Dựa vào các số liệu cùng dữ kiện quá khứ, phân tích kỹ thuật đưa ra dự báo xu hướng của thị trường trong tương lai theo khẩu hiệu “tương lai lặp lại những gì trong quá khứ”.

Phân tích kỹ thuật được hiểu nôm na là “nghệ thuật “ vẽ đồ thị, dựa vào nghiên cứu biến động giá thị trường của cổ phiếu, tập trung vào biến động giá và khối lượng cũng như xu hướng mua bán...