Trong suy nghĩ của nhiều người, khi có tiền hoặc sẽ gửi tiết kiệm, mua vàng hoặc đầu tư chứng khoán. Nhưng chứng khoán là "tự chơi", chứ khái niệm "nhờ" quỹ đầu tư gần như không có.

Nguyên nhân khách quan có thể nói là thị trường khó khăn, nhà đầu tư vẫn thích tự mình bỏ tiền để đầu tư, nhưng cũng có nguyên nhân chủ quan bắt nguồn từ chất lượng hoạt động của các quỹ đại chúng. Hầu hết các quỹ đầu tư đều có khoảng thời gian "lên bờ xuống ruộng" vài năm trước rồi mới phục hồi được một phần trong khoảng một năm qua.

Thời gian qua, các quỹ mở xuất hiện mở ra một hướng phát triển các quỹ đại chúng trong thời gian tới đây. Lần này, các quỹ mở xuất hiện được chuẩn bị có phần kỹ lưỡng hơn. Điều đầu tiên có thể thấy được là các quỹ mở có sự trợ lực của các nhà phân phối, tức các công ty chứng khoán.

Nhờ các đối tác này, quỹ mở sẽ có cơ hội tiếp xúc một cách trực diện với các nhà đầu tư đại chúng, thay vì chỉ giới thiệu chung chung. Việc chia sẻ thông tin cụ thể sẽ được công ty chứng khoán thực hiện chi tiết dựa vào nguồn lực và cơ số khách hàng sẵn có.

Hơn nữa, với đặc điểm của quỹ mở, nhà đầu tư sẽ yên tâm hơn về tính thanh khoản của chứng chỉ quỹ, nếu không thích giữ có thể lập tức bán lại cho quỹ và rút tiền về. Tuy nhiên, sau khi giới thiệu khá rầm rộ hồi đầu năm, vài tháng qua, các quỹ mở lại khá yên ắng. Đến lúc này, người ta lại đặt vấn đề về sự đột phá của quỹ mở để góp phần mở rộng độ phủ của các quỹ đầu tư trong nước.

Bài toán phân phối

Những quỹ mở đầu tiên xuất hiện đều chủ yếu tập trung cho trái phiếu, về tính thanh khoản thì "vô địch", nhưng đi kèm thì khả năng sinh lời đột biến cũng khó xảy ra. Trong khi đó, các quỹ mở đầu tư cổ phiếu hoặc cân bằng giữa trái phiếu và cổ phiếu vẫn chưa xuất hiện.

Thử làm một so sánh đơn giản, nếu các quỹ mở đầu tư trái phiếu có thể mất cả năm để đem về lợi nhuận 10-12%, thì trên thị trường chứng khoán, chỉ cần một phiên mua đáy, bán đỉnh là có thể đạt được tỷ suất sinh lời tương đương hoặc hơn nữa.

Chưa kể, các quỹ mở hiện nay chỉ mới huy động được vốn nằm ở con số vài chục tỷ đồng, khả năng đầu tư cũng sẽ khó khăn hơn nữa. Mà như vậy, để đạt được một tỷ suất sinh lời hấp dẫn để thu hút nhà đầu tư e rằng cũng khó. Bỏ qua vấn đề lợi nhuận, thì những yếu tố thu hút của quỹ mở còn bị hạn chế bởi cách nhìn nhận của thị trường.

Theo nhận định của một số lãnh đạo các công ty quản lý quỹ, hiện nay đang là giai đoạn mang tính chất phổ biến kiến thức để nhà đầu tư quen dần. Nhưng ngoài một số buổi giới thiệu quỹ mở, không thấy những buổi phổ biến kiến thức, nhận định, phân tích độc lập về tác dụng, điểm mạnh, điểm yếu của quỹ mở.

Về vấn đề phân phối, hiện nay các quỹ mở đều bắt tay với các công ty chứng khoán có thị phần lớn để làm đối tác. Tuy nhiên, nếu các sản phẩm không đa dạng thì e rằng các nhà phân phối cũng khó có thể xoay trở. Vì cùng một sản phẩm giống nhau, cũng là các quỹ mở đầu tư trái phiếu thì các nhà phân phối cũng khó tạo nên một điểm nào đó thực sự khác biệt.

Nhiều khả năng các quỹ mở phải có thêm các loại sản phẩm khác nhau, đa dạng hơn, lúc đó mới có thể tạo ra những nhà phân phối khác biệt cho mỗi loại sản phẩm. Cách đây chưa lâu, tổng giám đốc một công ty quản lý quỹ mở có nhắc đến vấn đề mở rộng hệ thống phân phối, ngoài công ty chứng khoán còn tính đến các ngân hàng và các công ty bảo hiểm.

Đây là một lựa chọn hay vì có thể tiếp cận nhiều hơn với dòng tiền nhàn rỗi nhưng xem chừng không dễ thực hiện, vì để có thể chào bán chứng chỉ quỹ, cần phải có nghiệp vụ, sự am hiểu về các quỹ mở, chưa kể sự cho phép của các cơ quan quan quản lý.

Tập trung phát triển quỹ mở, nhưng cần nhìn nhận một vấn đề rằng, quỹ đóng vẫn có những lợi thế tích cực của mình. Nguyên nhân chính dẫn đến việc nhà đầu tư "chán" quỹ đóng không nằm ở việc có thanh khoản hay không mà phát xuất từ vấn đề đầu tư kém hiệu quả. Vậy nên, nếu xuất hiện quỹ đóng đầu tư hiệu quả thì vẫn có khả năng phát triển.

Cần nói về điểm hạn chế của quỹ mở chính là việc phải duy trì thanh khoản cho các nhà đầu tư, nên khả năng đầu tư vào các danh mục có khả năng sinh lời cao, nhưng đồng thời cũng ẩn chứa rủi ro là không nhiều. Về mặt này, quỹ đóng tất nhiên giải quyết tốt hơn quỹ mở.

Qua đây, có thể thấy được, dù quỹ đóng hay quỹ mở, muốn phát triển, các công ty quản lý quỹ cần tập trung tối đa vào hiệu quả hoạt động cũng như cách thức tiếp cận với các nhà đầu tư. Lúc đó, các quỹ mới có tính đại chúng hơn và thu hút được nhiều người bỏ tiền hơn.

Các quỹ mở hiện nay trên thị trường