Đến nay các sàn vàng trực thuộc ngân hàng đã hoàn tất thủ tục đóng cửa theo quy định của Chính phủ. Một số sàn vàng khác tìm cách lách luật chuyển tài khoản nhà đầu tư sang hình thức giao dịch vàng vật chất. Tuy nhiên, hình thức đầu tư này không khác so với đầu tư vàng tài khoản. Việc chuyển đổi đầu tư trá hình này tiềm ẩn nhiều rủi ro cho nhà đầu tư.  

Nhà đầu tư phải “cam kết chấp nhận rủi ro”  

Trước lệnh đóng cửa sàn vàng, hiện nay nhiều sàn không bắt buộc nhà đầu tư đóng tài khoản mà chỉ cần đưa trạng thái tài khoản về 0 (không còn vàng, tiền trong tài khoản) trước ngày 30-3, sau đó làm lại hợp đồng mới chuyển tài khoản sang đầu tư vàng vật chất cho hợp lệ.  

Về việc chuyển đổi tài khoản này, giám đốc chi nhánh một sàn vàng giải thích: “Về bản chất, hai hình thức giao dịch vàng vật chất và tài khoản đều là giao dịch vàng vật chất. Thế nhưng thay vì nhà đầu tư phải trả 100% tiền để mua vàng, hoặc ít nhất là 30% như Công ty SJC quy định thì sàn này chỉ yêu cầu ký quỹ 2%-5% nhưng vẫn mua được số vàng với giá trị 100%”.  

Mua xong, nhà đầu tư ký gửi vàng nhờ công ty bán giùm nhưng họ phải chịu lãi suất ký gửi qua đêm của công ty vàng. Bán xong, nhà đầu tư nhận phần ký quỹ ban đầu và tiền chênh lệch.  

Ngoài hình thức trên, nhà đầu tư có thể mua vàng vật chất, nữ trang theo hình thức vàng giao sau. Nghĩa là nhà đầu tư chỉ cần ký quỹ 2%-5% (giống như ký quỹ vàng tài khoản) mua vàng nhưng lấy hàng sau. Đến hạn phải lấy hàng mà họ chưa có đủ tiền để lấy sẽ phải chịu lãi suất ký gửi.  

Theo bản “cam kết chấp nhận rủi ro” giữa Công ty Đầu tư vàng quốc tế (IGI) và nhà đầu tư thì nhà đầu tư được phép chuyển tài khoản sang giao dịch vàng vật chất với tỉ lệ ký quỹ 2,5% và tỉ lệ xử lý nợ là 2%, phí giao dịch 2.000 đồng/lượng, phí duy trì trạng thái tài khoản là 6,5%/năm cho một lượng.  

Cách làm này không khác so với đầu tư vàng tài khoản nhưng lãnh đạo IGI thì cho rằng với tỉ lệ đặt cọc thấp sẽ tạo điều kiện cho nhà đầu tư tối đa hóa lợi nhuận trên vốn của mình.  

Giống góp vốn vào tiệm vàng Tấn Tài  

Cũng theo bản “cam kết chấp nhận rủi ro” giữa nhà đầu tư và nhà cái (do nhà cái soạn thảo trước), nếu thị trường biến động, giá vàng tăng hoặc giảm khiến tỉ lệ ký quỹ khách hàng xuống mức 2%, sàn vàng vẫn xử lý tài sản bảo đảm của nhà đầu tư ngay lập tức (đây là tỉ lệ mà các nhà đầu tư cho là rất mạo hiểm - PV). Nhưng nhà cái có quyền mà không có nghĩa vụ phải xử lý tài sản của khách khi giá vàng chạm đến mốc xử lý, nghĩa là khách có thể thua lỗ tài sản lớn hơn nhiều so với mức thua lỗ nếu sàn này xử lý ngay. Và khách hàng phải chấp nhận, không được kiện cáo.  

Ngoài ra, khách hàng chỉ được đặt lệnh mua/bán trong giờ giao dịch của sàn trong khi giá vàng thế giới liên tục biến động 24 giờ trong ngày, tác động mạnh đến giá vàng trong nước. Nhà đầu tư có muốn giao dịch để xử lý tiền/vàng nhằm hạn chế lỗ thì cũng không được sàn giải quyết. Ngoài ra, các sự cố khách quan như lỗi phần cứng, phần mềm, quá tải mạng khiến giao dịch của nhà đầu không như mong muốn, sàn sẽ không chịu trách nhiệm.  

Tại một hội thảo tư vấn đầu tư tổ chức vào đầu tháng 2 tại TP.HCM, rất nhiều nhà đầu tư lo lắng rủi ro pháp lý vì hình thức giao dịch vàng vật chất này thực tế rất giống giao dịch vàng tài khoản mà Chính phủ cấm. Nhà đầu tư Đinh Nhật Anh cho rằng hình thức đầu tư mới chỉ khác tên gọi. Làm sao để bảo đảm tài khoản nhà đầu tư an toàn vì hình thức này rất giống góp vốn đầu tư của tiệm vàng Tấn Tài. “Nếu không được sàn vàng cam kết rõ ràng, có thể nhà đầu tư lại rơi vào các sự cố rủi ro như các sàn vàng trước đây” - anh Đinh Nhật Anh nói.