Người viết là ông Russell Leigh Moses, Trưởng khoa tại Trung tâm nghiên cứu Trung Quốc tại Bắc Kinh

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đang có thêm những đồng minh chính trị nặng ký trong cuộc đấu tranh nhằm cải tổ nội bộ Đảng Cộng sản Trung Quốc.

Đầu tuần này, tờ Nhân dân nhật báo đưa tin vào cuối tháng 5 và đầu tháng 6, “Chủ tịch Tập Cận Bình và các lãnh đạo trung ương khác, bằng nhiều cách khác nhau, đã lắng nghe ý kiến của các bậc lão thành cách mạng, các cựu Ủy viên thường vụ Bộ chính trị”.

Dù phần lớn các nhà quan sát đều cho rằng đây là một thông tin rất quan trọng, nhưng ý nghĩa thực sự của nó là gì thì còn nhiều tranh cãi.

Một số ý kiến cho rằng Chủ tịch Trung Quốc được các vị “nguyên lão” gọi đến để “dạy bảo”, đây là cách để làm chậm lại, thậm chí là dừng hẳn cuộc chiến chống tham nhũng hiện nay.

Theo luồng quan điểm này, Chủ tịch Tập Cận Bình và những người thân cận đã “đi quá giới hạn” và đe dọa sự ổn định trong nội bộ Đảng vì dám động đến cả những phe nhóm chính trị lâu năm và hùng mạnh.

Dù không thể hoàn toàn phủ nhận quan điểm đó, nhưng thành tích cũng như những nỗ lực chống tham nhũng liên tiếp của Trung Quốc cho thấy nên nhìn sự việc theo chiều ngược lại. 

Các đại biểu quân đội bước vào Đại lễ đường Nhân dân trong ngày khai mạc Quốc hội tại Bắc Kinh hôm 5/3/2013.

Thực tế, đây có lẽ chỉ là một phần trong chuỗi những nước cờ chính trị khôn ngoan mà ông Tập Cận Bình tung ra kể từ khi nhậm chức. Ông Tập hiểu việc được các vị lão thành “phê chuẩn” cho theo đuổi, hay thậm chí chỉ là thử nghiệm, các chính sách mới là vấn đề cực kỳ hệ trọng.

Với chuyện chống tham nhũng thì lại càng cần thiết hơn, vì các quan chức đang bị điều tra thường cầu cứu các “ô dù” này để khỏi bị chất vấn về số tài sản mờ ám hoặc các tài khoản ngân hàng khả nghi.

Đi “báo cáo” với các vị lão thành về các bước đi tiếp theo cũng chính là Chủ tịch Tập Cận Bình đang thử xem chương trình cải cách trong nội bộ Đảng của ông có thể đi xa đến đâu. Câu hỏi đặt ra là các “nguyên lão” sẵn sàng cho “đổ bao nhiêu máu”.

Rõ ràng, ông Tập đã được bật đèn xanh, vì theo lời Nhân dân nhật báo, “những bước chuẩn bị nặng nhọc nhưng trật tự đã được tiến hành để đưa cuộc đấu tranh chống tham nhũng tiến lên phía trước”.

Còn có thêm bằng chứng cho thấy các vị lão thành đã đồng ý đứng sang một bên để Chủ tịch Tập Cận Bình rảnh tay cải cách: ông Tập hiện còn muốn cải tổ cả quân đội, không bao giờ có chuyện này nếu các “nguyên lão” phản đối.

Quân ủy trung ương Trung Quốc vừa có chỉ thị yêu cầu các tướng lĩnh cả nước “kiên quyết chống tham nhũng, lãnh đạo tổ chức tuân thủ điều lệ về kỷ luật và trung thực, không bao giờ sa vào chủ nghĩa cá nhân, không bao giờ tìm kiếm đặc quyền đặc lợi, và chủ động chấp nhận giám sát [về chính trị] (tiếng Trung).

Đi xa hơn nữa, chỉ thị trên còn lưu ý nhiều tướng lĩnh còn phải phấn đấu rất nhiều mới đáp ứng được yêu cầu về quản trị ngân khố. Câu này có nghĩa là số sĩ quan biến chất cũng nhiều chẳng kém gì số cán bộ tha hóa.

Bên cạnh đó, Trung Quốc đang tái khởi động lại một cuộc điều tra xem quân đội sở hữu bao nhiêu đất và đang sử dụng số đất đó ra sao (tiếng Trung).

Trước nay ông Tập vẫn cẩn trọng khi phát biểu về lực lượng vũ trang, nên “mạnh tay” như thế có thể coi là bất thường. Gần đây, ông đã lên tiếng ủng hộ những nỗ lực nâng cao năng lực và chống lãng phí trong quân đội. But that’s it.

Dù Chủ tịch Tập Cận Bình đã bắt đầu phê bình các sĩ quan có hành vi sai trai từ hồi tháng 5, nhưng trên mặt báo vẫn chưa thấy bài viết nào nêu cụ thể vấn đề tham nhũng trong quân đội.

Cơ quan ngôn luận của Quân giải phóng nhân dân Trung Quốc (PLA) mới đây có viết sắp tới sẽ có đợt thanh kiểm tra số bất động sản do quân đội quản lý, nhưng sau đó không thấy tin tức gì về sự việc này nữa.

Có lẽ Chủ tịch Tập Cận Bình cùng những người ủng hộ ông không có ý định tung đòn quyết định hạ gục những phẩn từ biến chất trong quân đội “ngay từ hiệp một”.

Mặt trận chống tham nhũng mới này rất cam go nên phải cần thời gian mới mong chiến thắng. Nhưng chỉ riêng chuyện Chủ tịch Trung Quốc dám mở mặt trận này đã đủ cho thấy các vị nguyên lão trong Đảng đang đứng về phía ông.

Quỳnh Oanh