Đến nay, chỉ có 4 hộ trả được nợ. Hiện 51 khách hàng mang nợ gốc 190 tỷ và hơn 100 tỷ tiền lãi không khả năng thanh toán. Hầu hết nợ khó đòi là những nông dân chân lấm tay bùn trên đồng ruộng. Vì sao họ lại mang số nợ khủng trên?

TAN TÀNH GIẤC MỘNG TỶ PHÚ

Những ngày đầu tháng 10-2013 chúng tôi về xã An Phú Tân, huyện Cầu Kè, nơi có 33 nông dân gánh số nợ khủng hàng trăm tỷ để tìm hiểu sự thật. Anh Nguyễn Văn Thanh, một người dân cố cựu, giải thích dân xã này quanh năm quen với ruộng vườn, mấy năm trước trong những tiệc nhậu rình rang, nghe nhiều người kháo nhau kiểu kinh doanh vận chuyển cát xuất khẩu, nhiều nông dân bỏ ruộng vườn mua sà lan để làm giàu. Thanh nói: “Giàu đâu không thấy, bây giờ cả xóm mang nợ, mà toàn tiền tỷ. Lấy đâu ra trả? Nói thật, ngân hàng thu hồi đất hết cũng không đủ trừ nợ”.

Tìm đến nhà ông Trương Văn Đoàn (ấp Tân Qui 1, xã An Phú Tây) chúng tôi không khỏi ngạc nhiên khi ông mang số nợ lên đến 15 tỷ đồng. Ông thú thật, năm 2007 sắm sà lan cho thuê chở cát. Công việc ban đầu khá suôn sẻ nên năm 2009 ông tiếp tục vay 7 tỷ để mua thêm hai chiếc. Đến nay, ông không thanh toán lãi và gốc nên ba chiếc sà lan bị ngân hàng (NH) kê biên, mảnh đất của ông có nguy cơ phát mãi để trừ nợ.

Ông nghẹn ngào nhớ lại: “Trước năm 2009, nhờ mối cát xuất khẩu, mỗi tháng chở từ Tân Châu - An Giang lên TPHCM tôi kiếm hơn 50 triệu đồng dễ như trở bàn tay; nay chở cát san lấp chỉ được khoảng 15 triệu, trừ chi phí thì lỗ vốn, chưa kể hao mòn phương tiện, đã vậy lãi suất NH hơn 50 triệu đồng/tháng. Nghĩ tới số nợ trên 15 tỷ tôi hết muốn mần ăn gì nữa”...

Theo tìm hiểu của chúng tôi, từ 2007 đến cuối năm 2010, Agribank Cầu Kè đã cho 63 khách hàng trên địa bàn vay hơn 260 tỷ đồng với mục đích đóng mới và mua sà lan cũ để kinh doanh vận tải cát sông. 

Thời gian đầu do đối tác nước ngoài có nhu cầu mua số lượng lớn và nguồn cát từ các tỉnh biên giới Việt Nam - Campuchia còn dồi dào nên việc vận chuyển thu lợi nhuận cao, trả được vốn vay. Từ đó, một số chủ sà lan vay thêm vốn để mua sà lan.

Thế nhưng từ năm 2009 trở về sau tình hình không còn thuận lợi như trước. Nhiều chủ sà lan mất mối làm ăn, phần nhiều đi các tỉnh miền Tây chở cát san lấp mặt bằng, mỗi tháng chỉ được vài chuyến, may mắn thì kiếm đủ chi phí còn không thì thâm vốn, đình trệ hoạt động. Vì vậy, hầu hết đều không trả được lãi và gốc cho NH đúng hạn.

Trong số 63 người vay tiền mua sà lan tại Agribank Cầu Kè đến nay chỉ có 4 người trả được nợ, một số chưa đến ngày kết thúc hợp đồng, còn lại hơn 50 trường hợp rơi vào nợ xấu với số tiền gốc hơn 190 tỷ đồng và lãi trên 100 tỷ, mỗi hộ nợ trung bình gốc và lãi khoảng 6 tỷ. An Phú Tân là xã có con nợ nhiều nhất với 33 hộ. Nhiều người đã bị NH kiện ra tòa, phải cam kết trả nợ hàng tháng; số khác bị kê biên tài sản bán đấu giá hoặc chờ ngày thi hành quyết định cưỡng chế sà lan để thu hồi nợ, trong khi sà lan ngày càng cũ nát, thậm chí có chiếc sắp thành sắt vụn.

SẬP BẪY “CÒ”, THÀNH CON NỢ KHỦNG

Theo lời bà Đinh Thị Nhen (ấp Dinh An, xã An Phú Tân), tháng 5-2009 gia đình được ông Sáu Đâu cùng quê nhiều lần rủ rê theo nghề và hứa dẫn dắt đường đi nước bước để đổi đời. Ông này cam đoan làm tất cả thủ tục để vay vốn NH và nếu không làm ăn được thì sẽ mua lại sà lan, không sợ mất giá nên bà Nhen đồng ý mua chiếc sà lan cũ trọng tải trên 400 tấn của ông, giá 1,5 tỷ đồng. 

Bà Nhen nói như mếu: “Ông Đâu kêu tôi đem hết bằng khoán đất của gia đình nộp vô NH. Tôi thấy ổng và giám đốc NH ngồi bàn tính gì đó, rồi phía NH kêu vợ chồng tôi ký tên vô các giấy tờ được làm sẵn mà không nói rõ số tiền vay bao nhiêu. Cứ nghĩ giá mua sà lan 1,5 tỷ đồng thì vay đủ mua thôi, với lại do chẳng rành chữ nghĩa nên tôi ký đại theo hướng dẫn, tiền vay thì NH tự giao nhận với ông Đâu, tôi không rõ. Vợ chồng tôi chẳng ngờ hợp đồng vay ghi số tiền đến 3,450 tỷ đồng. Khi biết bị gạt, tụi tôi tìm gặp thì ông Đâu trở mặt, bảo ký tên rồi giờ phải chịu. Chồng tôi buồn rầu nên bệnh rồi chết”.

Do không biết kinh doanh bà Nhen thua lỗ dần, sau vài tháng hết tiền đóng lãi và không có tiền trả nợ gốc với mức 300 triệu đồng/năm. Agribank Cầu Kè yêu cầu bà phải mượn bằng khoán vay mới 500 triệu đồng để trả khoản nợ 500 triệu đồng gốc và lãi cũ. Hiện bà còn nợ gần 5 tỷ và đã bị kiện ra tòa, buộc trả nợ mỗi tháng 40 triệu, trong khi bà chỉ kham nổi 10 triệu/tháng.

Ông Phạm Văn Hồng (ấp Dinh An, xã An Phú Tân) cho biết, người mua sà lan của ông Đâu thường cao hơn giá thị trường từ vài trăm triệu đến cả tỷ đồng, toàn bộ đều là tiền vay NH và thủ tục hồ sơ đều do ông Đâu cùng phía NH tiến hành; còn số tiền vay được họ nâng lên vài trăm triệu so với giá thỏa thuận mua bán nhưng không nói cho người vay biết. Một số trường hợp khác người vay được thông báo việc này vì có thêm khoản chi “hoa hồng” để được giải ngân. Vì muốn có sà lan trong lúc túi chẳng còn đồng nào nên người vay đành chấp nhận mua với số tiền khủng, song số nợ vay lại còn lớn hơn nên càng khó trả.

Hiện hàng chục hộ với hàng trăm nhân khẩu không biết sẽ lây lất ra sao trước nguy cơ mất đất. Trong khi người dân ăn ngủ không yên thì Sáu Đâu vẫn bình chân như vại. Chúng tôi sẽ tiếp tục theo dõi và thông tin đến bạn đọc về diễn biến vụ việc.

Theo Thiện Thảo - Xuân Lan