TP.HCM chắc chắn sẽ trở thành siêu đô thị và kinh nghiệm thế giới cho thấy để quản lý và phát triển một siêu đô thị với mô hình chính quyền như hiện nay là rất khó.

Ngày 10-8, HĐND TP.HCM đã tổ chức hội nghị chuyên đề nghe báo cáo về đề án thí điểm xây dựng chính quyền đô thị (CQĐT) TP.HCM. Tại hội nghị này, hai vấn đề được nhiều đại biểu (ĐB) đặt ra nhất là mô hình CQĐT mà TP.HCM xin trung ương thí điểm sẽ mang lại lợi ích thiết thực gì cho người dân và vì sao lại gom một số địa bàn (mà trước đây từng tách ra) thành các TP mới (TP Đông, Tây, Nam, Bắc).

Siêu đô thị rất khó quản lý

Một trong các đột phá lớn của mô hình CQĐT mà TP.HCM đưa ra trong đề án thí điểm dự kiến trình Chính phủ là sẽ tổ chức TP.HCM thành chuỗi đô thị gồm một đô thị lõi trung tâm (13 quận nội thành) và bốn đô thị vệ tinh (TP Đông, Tây, Nam, Bắc).

Lý giải cho các câu hỏi vì sao lại phải tổ chức CQĐT TP theo mô hình trên, TS Trần Du Lịch, Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn ĐBQH TP.HCM, thành viên nhóm biên tập, cho hay dựa vào quá trình quy hoạch phát triển, TP.HCM chắc chắn sẽ trở thành siêu đô thị. “Kinh nghiệm thế giới cho thấy để quản lý và phát triển một siêu đô thị, với mô hình chính quyền như hiện nay là rất khó. Cho nên cần chia siêu đô thị lớn thành năm đô thị nhỏ khác, gồm bốn đô thị vệ tinh và một đô thị lõi trung tâm” - ông Lịch nói.

TS Trần Du Lịch, Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn ĐBQH TP.HCM, thành viên nhóm biên tập đề án, đang trả lời các thắc mắc của ĐB HĐND TP. Ảnh: MINH CƯỜNG

Theo đó, mỗi đô thị sẽ có một quy mô vừa phải: Trên 1 triệu dân, với diện tích khoảng 150-200 km². “Quy mô 1 triệu dân bao giờ cũng dễ quản lý hơn 10 triệu dân; tính tự chủ lại được nâng lên nhiều hơn nhưng vẫn nằm trong chính quyền lớn là TP.HCM” - ông Lịch phân tích.

Mỗi đô thị có đặc trưng riêng

Ông Lịch cũng cho hay việc gom một số quận, huyện lại thành các TP tương lai, trong khi trước đây là tách ra (như trường hợp quận Thủ Đức - quận 2 - quận 9) mang một nội hàm tích cực hơn. Theo đó, các TP vệ tinh được hình thành trên cơ sở các trục phát triển và hướng không gian đô thị liên hoàn cùng các điều kiện tự nhiên phù hợp.

Chẳng hạn như TP Đông (gồm các quận 2, 9 và Thủ Đức), quy mô TP này khoảng 1 triệu dân với trung tâm thương mại ở Thủ Thiêm, gắn với toàn bộ khu ĐHQG, khu công nghệ cao hình thành tuyến đô thị trí thức, phát triển các ngành dịch vụ cao cấp và công nghiệp kỹ thuật cao. 

Hay như TP Nam, lấy Phú Mỹ Hưng làm trung tâm, quy hoạch cảng Hiệp Phước thành đô thị cảng, gắn kết với nhau và mở rộng không gian đô thị hình thành trục phát triển công nghiệp, dịch vụ cảng, gắn liền với các dịch vụ thương mại khác… 

Điều quan trọng là các đô thị này sẽ được tổ chức như một đô thị độc lập, tự chủ, tự chịu trách nhiệm để quyết định cho sự phát triển của mình chứ không phải cái gì cũng chờ, xin từ cấp TP lớn như hiện nay.

Địa chỉ phục vụ dân rất rõ ràng

Các ĐB cũng thắc mắc hiện nay TP đang tiến hành thí điểm không tổ chức HĐND ở quận, huyện, phường, sao đề án lại đưa ra việc thiết lập HĐND ở các TP vệ tinh này? Trả lời, ông Lịch cho hay bản chất của CQĐT không nằm ở việc không tổ chức HĐND ở các cấp này. “Không phải không tổ chức HĐND ở các cấp này là hình thành CQĐT” - ông nói.

Theo ông Lịch, việc xác lập các TP này là cấp chính quyền cơ sở với địa vị pháp lý là một pháp nhân công quyền đòi hỏi phải tổ chức chính quyền đầy đủ (gồm HĐND và UBND). Còn việc không tổ chức HĐND như chương trình thí điểm hiện nay là “đi một bước lùi để tiến một bước mạnh hơn là thiết kế lại một chính quyền dân chủ thực sự của dân chứ không hình thức”.

Cũng theo ông Lịch, cái quan trọng nhất trong mô hình này là giải quyết căn cơ tình trạng chồng chéo công vụ. Không còn chuyện cấp TP cũng làm kinh tế-xã hội, quận cũng làm, phường cũng làm nốt. Với mô hình này, CQĐT TP.HCM hướng tới nền hành chính phục vụ dân là chính chứ không phải quản lý như hiện nay. Không có chuyện dân tới phường mà không biết việc này ai làm; không có chuyện dân đến liên hệ thì thấy cán bộ đóng cửa đi họp.

Theo Minh Cường