TS Bùi Sỹ Lợi, Phó Chủ nhiệm Ủy ban về Các vấn đề xã hội của Quốc hội, đã có cuộc trao đổi với phóng viên Báo SGGP xung quanh vấn đề này. TS Bùi Sỹ Lợi cho biết: 

“Hiện tại, Việt Nam đang có cơ cấu dân số “vàng” với 58% dân số trong độ tuổi lao động. Tuy nhiên, sau năm 2030, tốc độ già hóa dân số ở Việt Nam thuộc diện nhanh nhất châu Á và tới năm 2050 có trên 30% dân số trên 60 tuổi. 

Vì vậy, việc áp dụng bảo hiểm hưu trí bổ sung là phù hợp với xu thế phát triển của các nước trong khu vực và trên thế giới; góp phần thúc đẩy quan hệ lao động hài hòa, ổn định và tiến bộ trong doanh nghiệp; tạo nguồn lực dài hạn cho nền kinh tế để đảm bảo an sinh xã hội”.

Phóng viên: Xin ông cho biết về sự cần thiết thực hiện thí điểm chính sách này?

- Ông BÙI SỸ LỢI: Hình thành hệ thống hưu trí đa tầng, là bước đệm, tiền đề cải cách hưu trí cơ bản hiện hành. Việt Nam hiện đang duy trì chế độ hưu trí đơn tầng, trong đó đề cao sự chia sẻ giữa các thế hệ, sử dụng nguồn đóng góp quỹ của những người hiện đang tham gia để chi trả cho những người đã nghỉ hưu.

 Tuy nhiên, xu hướng già hóa dân số đang diễn ra với tốc độ nhanh, số người hưởng ngày càng tăng lên, trong khi số người đóng tăng chậm, chưa tương xứng với sự phát triển nguồn nhân lực, đã khiến quỹ hưu trí ngày càng bị thâm hụt và đứng trước nhiều khó khăn về khả năng chi trả. 

Theo dự báo của Tổ chức Lao động quốc tế (ILO), với cách đóng - hưởng bảo hiểm xã hội như hiện nay, đến năm 2021 thu trong năm chỉ đủ chi trong năm, sau đó phải lấy từ nguồn quỹ dự trữ. Trong khi đó, mức lương hưu bình quân hơn 3 triệu đồng/tháng hiện nay chưa thật sự đảm bảo đời sống của người nghỉ hưu.

Để giải quyết vấn đề này, quá trình cải cách hệ thống hưu trí tại nhiều quốc gia đang diễn ra theo xu hướng thay thế hệ thống hưu trí đơn tầng bằng hệ thống hưu trí đa tầng. Tầng đầu tiên là hưu trí cơ bản dành cho tất cả những người lao động với sự bảo trợ của nhà nước. Tuy nhiên, với khả năng hữu hạn của ngân sách, sự bảo hộ của nhà nước như thế chỉ ở mức “sàn lương hưu” tối thiểu. 

Người lao động muốn hưởng mức lương hưu cao hơn, trước hết phải tham gia mức đóng cao hơn theo nguyên tắc đóng - hưởng. Sau đó sẽ được tạo điều kiện để tham gia vào tầng thứ hai là hưu trí bổ sung (có sự giám sát của nhà nước bằng pháp luật), hoặc tầng thứ ba là hưu trí mang tính chất kinh doanh.

Như vậy, có thể hiểu bảo hiểm hưu trí bổ sung là một hình thức tự nguyện?

- Đúng vậy. Bảo hiểm hưu trí bổ sung là chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện nhằm mục đích bổ sung cho bảo hiểm hưu trí cơ bản, có cơ chế tạo lập quỹ từ sự đóng góp của người lao động và người sử dụng lao động dưới hình thức các tài khoản tiết kiệm cá nhân, được bảo toàn và tích lũy thông qua các hoạt động đầu tư dưới sự giám sát của các cơ quan quản lý nhà nước. 

Tôi cho rằng, trong bối cảnh kinh tế - xã hội của Việt Nam hiện nay, việc thiết kế thêm tầng hưu trí bổ sung nhằm chia sẻ với hưu trí cơ bản sẽ là bước đệm quan trọng cho việc cải cách hưu trí cơ bản.

Hai bên trong quan hệ lao động sẽ được hưởng lợi ích cụ thể như thế nào, thưa ông?

- Người lao động tham gia chính sách bảo hiểm hưu trí bổ sung sẽ có cơ hội hưởng lương hưu bổ sung ngoài lương hưu cơ bản hiện hành, qua đó góp phần cải thiện đời sống khi nghỉ hưu. Còn người sử dụng lao động tham gia chính sách bảo hiểm hưu trí bổ sung sẽ giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí (vì phần tham gia đóng góp của doanh nghiệp cho người lao động được tính vào chi phí trước khi tính thuế).

Theo Anh Thư